ترجمه متن از انگلیسی به فارسی به قدری پیچیدگی‌ها و جزئیات مخصوص خودش را دارد که بر خلاف گذشته دیگر یک مهارت نیست که با یادگیری زبان بتوان آن را شروع کرد؛ بلکه به یک رشته دانشگاهی تبدیل شده و دانشجویان با پاس کردن واحدهای مختلف با نوع کار و انواع روش‌های ترجمه آشنا می‌شوند. این در حالی است که تا اوایل دهه 20 و 30 خورشیدی معمولاً روشنفکرانی که در خارج تحصیل کرده و بعد به کشور باز می‌گشتند، به دلیل مهارتشان در مکالمه انگلیسی دست به ترجمه رمان‌ها و داستان‌های نویسندگان مشهور میزدند. با روی کار آمدن رشته ترجمه به طور کل قوانین و نحوه ترجمه انگلیسی به فارسی شکل مدرن و جدیدی به خودش گرفت و حالا نه صرفاً یک مهارت بلکه یک دانش پول‌ساز و کاربردی است. در این مقاله می‌خواهیم به شیوه ساده‌تر و برای انجام کارهای روزمره خودمان درباره ترجمه متن از انگلیسی به فارسی صحبت کنیم، پس همراهمان باشید.
بهترین منابع آنلاین برای ترجمه متن از انگلیسی به فارسی
در قدم اول ببینیم که برای ترجمه متن از انگلیسی به فارسی چه منابع آنلاینی در دسترس است و بعد سراغ مراحل ترجمه برویم. اول از همه یادتان باشد که نحوه ترجمه انگلیسی به فارسی فقط به دانش لغات مترجم و منابع در اختیارش، بستگی ندارد. مترجم باید آشنایی کامل و عمیقی با گرامر انگلیسی داشته و دقیقاً بداند که مثلاً ترجمه جمله‌ای با گرامر past simple چه تفاوتی با present perfect دارد تا دقیقاً منظور مدنظر نویسنده را به مخاطبش برساند.
آشنایی با ساختار جمله‌بندی در انگلیسی، آشنایی با نحوه استفاده از قیدها، کلمات ربط و… از دیگر موارد مهمی است که هنگام ترجمه باید به آن دقت کرد.
در ضمن برای برگرداندن متن از انگلیسی به فارسی می‌توانید روی استفاده از منابع آنلاین زیر هم حساب ویژه باز کنید:
- Chat GPT
- Google translate (چندان قابل‌اعتماد نیست و برای پیداکردن معنای برخی از کلمات توصیه می‌شود)
- Bing translator (ابزار ترجمه مایکروسافت با قابلیت استفاده به‌صورت صوتی)
- Reverso (بدون امکان تایپ صوتی)
- Yandex Translate (پشتیبانی از بیشتر زبان‌های دنیا با قابلیت ترجمه 10000 کاراکتر)
راهنمای گام‌به‌گام نحوه ترجمه انگلیسی به فارسی
برای شروع ترجمه متن از انگلیسی به فارسی یادتان باشد که صرفاً ترجمه جمله به جمله کافی نیست؛ بلکه باید بتوانید مفهوم کلی را انتقال دهید، یعنی معنا و پیام کلی متن را درک کرده، از موقعیت مکانی و زمانی، رابطه گوینده و مخاطب، جملات قبلی و دیگر المان‌ها آگاه باشید.
بعد از درک کلی متنی که در حال ترجمه‌اش هستید، باید هر پاراگراف را به چند جمله تقسیم کرده و مفهوم هر کدام را با کلماتی که بهتر و مناسب‌تر است، به فارسی برگردانید. در این قسمت ممکن است بسیاری از کلمات و یا اصطلاحات قابل ترجمه به فارسی نباشد یا اصلاً در فارسی معنای خاصی نداشته باشد، در چنین حالتی باید از اصطلاحات مشابه استفاده کنید و با کلمات خودتان مفهوم درست را انتقال دهید.
یادتان باشد که در ترجمه متن از انگلیسی به فارسی باید در جهت مقصود نویسنده حرکت کنید. در واقع باید واضح صحبت کرده و معنای دقیق مفاهیم را منتقل کنید. ابهام و ساختارهای پیچیده از ویژگی‌های متون ادبی و رمان است، پس نسبت به بازگرداندن آن‌ها به فارسی دقت زیادی به خرج دهید؛ زیرا در بسیاری از موارد چالشی بزرگ برای مترجمین تازه‌کار است.
حتماً بعد از ترجمه هر صفحه یا هر فصل، متن را بارهاوبارها خوانده و در صورتی که لازم است، ویرایش دستوری، نگارشی و… داشته باشید. یادتان باشد که مترجم امانت‌دار متن است و نمی‌تواند بدون ذکر دلیل، متنی را به دلخواه تغییر دهد پس هر تغییری در متن اصلی باید کاملاً واضح در ترجمه عنوان شود.
با توجه به تفاوت‌های دستوری بین دو زبان، لازم است که در ترجمه متن از انگلیسی به فارسی تا جای ممکن و بر اساس نیاز، متن متناسب با ساختار زبان مقصد تغییر کند. مثلاً جملات خیلی طولانی در زبان انگلیسی متداول نیست و در این مورد مترجم باید برخی از تغییرهای ساختاری و معنایی را در ترجمه متن انجام دهد تا به متنی سلیس، ساده و روان برسد.
در صورتی که می‌خواهید متن تخصصی ترجمه کنید، باید تا حدی بر موضوع مسلط باشید. در ترجمه متون تخصصی اول با دنیایی از اصطلاحات مواجه هستید و بعد باید آخرین تحقیقات، پژوهش‌ها و اکتشافات آن حوزه را به زبان عملی مثلاً با کمک اعداد و ارقام و کاملاً قابل‌استناد ترجمه کنید، پس یادتان باشد که مترجم متخصص باید توجه زیادی به تمام جزئیات داشته باشد.
علاوه بر تمام این موارد، در ترجمه متن از انگلیسی به فارسی به موارد زیر هم توجه کنید:
- از مترجمان دیگر برای ویرایش کارتان کمک بگیرید
- بر اساس فرمت متن (مثلاً رسمی یا غیررسمی) شروع به ترجمه کنید
- سعی در تحلیل درست از مفهوم متن و درک معنای کلی آن داشته باشید
- جمله به جمله ترجمه کرده و حتماً ویرایش صفحه به صفحه را انجام دهید
- از منابع آنلاین به‌روز و دیکشنری‌های معتبر استفاده کنید
- حتماً از ویرایشگر و متخصص بخواهید که کار را قبل از انتشار ارزیابی کند
درک و تحلیل متن انگلیسی
نحوه ترجمه انگلیسی به فارسی با بازگردانی درست متن شروع شده اما نیاز به درک و تحلیل از سمت مترجم هم دارد. مثلاً رمان دنیای سوفی از یوستین گاردر را در نظر بگیرید که رمانی بر اساس تاریخ فلسفه است. اگر نویسنده بخواهد این متن را فقط ترجمه کند، با پاراگراف‌هایی درباره تاریخ فلسفه روبه‌رو است که اگر درک درستی از موضوعش نداشته باشد، در ترجمه ممکن است ضعیف عمل کند. مثلاً نتواند یک مفهوم فلسفی را خوب توضیح داده و یا درباره یک المان ساده و سلیس صحبت کند.
برای ترجمه چنین رمانی مترجم اول باید متن را خوب درک کرده و سپس تحلیل کند؛ مثلاً برای ترجمه قسمت مربوط به کانت کمی درباره این فیلسوف تحقیق کرده و با نظراتش آشنا شود. سپس سراغ خواندن متن انگلیسی رفته و آن را برای خودش تحلیل کند، وقتی کاملاً متوجه معنا و مفهوم متن شد حالا باید ترجمه کلمه به کلمه را شروع کرده و دقیقاً بداند که در حال بازگردانی چه مفهومی به فارسی است. در این قسمت درج توضیحات اضافی مترجم، درج پاورقی و برخی از اصطلاحات به خواننده هم کمک می‌کند تا درک بهتری از متن داشته باشد.
ترجمه جمله به جمله
ترجمه متن از انگلیسی به فارسی باید جمله به جمله باشد. شما به‌عنوان مترجم امانت‌دار متن هستید، یعنی اجازه ندارید هیچ جمله‌ای را خودتان تغییر داده و یا کوچک‌ترین نکته‌ای را از سمت نویسنده اضافه کنید. احتمالاً در خواندن رمان‌های خارجی هم متوجه شدید که بعد از درج برخی از اصطلاحات در پاورقی نظر مترجم یا مشابه آن اضافه شده است. چنین چیزی نشان می‌دهد که مترجم موظف به ترجمه جمله به جمله است و باید امانت‌دار متن باشد حتی اگر به چیزی که نویسنده نوشته، اعتقادی نداشته یا آن را قابلقبول ندارد.
استفاده از منابع و واژه‌نامه‌های معتبر
در ترجمه متن از انگلیسی به فارسی نیازمند دیکشنری‌های معتبر و به‌روز هستید. دیکشنری‌ها معمولاً سالانه تجدید چاپ می‌شوند و در این تجدید چاپ کلمات جدید یا مثلاً برخی نکات دستوری و گرامری اضافه می‌شود.
یادتان باشد که زبان مسئله‌ای پویا و زنده است؛ یعنی دائماً در حال رشد و تغییر است. به همین خاطر هم شما نمی‌توانید با دیکشنری ده سال یا بیست سال قبل متنی را که به تازگی چاپ شده ترجمه کنید و باید حتماً به‌روز باشید.
بهترین دیکشنری‌ها برای ترجمه انگلیسی به فارسی
برای ترجمه متن از انگلیسی به فارسی می‌توانید از دیکشنری‌های زیر استفاده کنید که توسط بهترین متخصصان زبان و مترجمان پیشنهاد شده است:
- Oxford Wordpower Dictionary
- Cambridge Advanced Dictionary
- Merriam Webster
- Longman Advanced Dictionary
- Advanced English Dictionary & Thesaurus
- Linguee Dictionary
- Dict Box Dictionary
- Merriam Webster
ارزیابی نهایی و بهبود ترجمه
آخرین مرحله ترجمه متن از انگلیسی به فارسی ارزیابی نهایی است. این ارزیابی نهایی شامل:
- ویرایش املایی متن
- ویرایش نگارشی
- اصلاح دستور زبانی و گرامری
- بررسی پاورقی‌ها و توضیحات ضروری
- ویرایش مقدمه
- بررسی کلی متن بر اساس نظر متخصص
است.
اگر در حال ترجمه متن تخصصی هستید، حتماً از یک متخصص بخواهید تا درباره ترجمه نهایی شما نظر بدهد و در صورت نیاز به ویرایش آن را بیان کند؛ زیرا متن تخصصی سخت‌تر از دیگر متون است و باید برای خوانندهاش قابل‌درک باشد. علاوه بر این برای ویرایش کلی هم می‌توانید از ویراستار و دیگر مترجمانی که حاضر به همکاری هستند، کمک بخواهید تا ارزیابی نهایی با بهترین کیفیت انجام شده و ترجمه شما از همه نظر دقیق باشد.
